Berichten uit het kraaiennest
Afgehaakt
Peter Klerks
Met een strategisch adviseur sprak ik over de vertrouwenscrisis in Nederland. Die is onmiskenbaar als de halve bevolking de politiek niet meer vertrouwt. Hij wist precies waar de ‘afgehaakten’ en ‘buitenstaanders’ wonen en wat hun ontgoocheling in de overheid veroorzaakt. Komt door complotdenken en sociale media die informatiebubbels scheppen, waardoor mensen alleen nog hun eigen overtuiging bevestigd zien. En dan zijn er natuurlijk de ‘statelijke actoren’. Vooral de Russen wakkeren polarisatie aan om de westerse samenleving te ondermijnen. Hij wees allerlei boosdoeners en mechanismen aan die het verlies van vertrouwen verklaren. En dan nog de hoge energiekosten en ongekende inflatie erbij. Dat belooft wat voor de winter…
Ik herkende de redenering. Allemaal waar, tot je dienst. De boosaardige Russen, en vlak ook de Chinezen niet uit. Dat verdraaide internet, waar haast iedereen zijn of haar informatie vandaan haalt. Die complotdenkers, je reinste onruststokers…
Ik vroeg of de adviseur wel eens twijfelde aan de overheid die hem betaalt. Aan de minister als die weer een onderzoek toezegt; kassa voor een adviesbureau. Aan ambtenaren die ministers vertellen wat die volgens hen willen horen, in plaats van onverbloemd de waarheid te spreken? Wie is er gediend met adviezen die vooral externe oorzaken aanwijzen voor het vertrouwensverlies en de soms onverholen vijandigheid?
Tijd om dat mooie woord ‘solidariteit’ weer uit de kast te halen en ouderwetse naastenliefde te oefenen.
Ik schreef een boek over misleiding, complotdenkers en Russische desinformatie. Daarin schreef ik ook hoe de politiek zelf het publieke ongeloof en wantrouwen bevordert door keer op keer te draaien en te liegen. Door steevast te kiezen voor economische belangen ten koste van veiligheid van burgers zoals in Groningen, bij Schiphol en Tata Steel. Door de verantwoordelijkheid voor eigen medewerkers te ontlopen door achterhouden van informatie over giftige Chroom-6 spuiterijen bij NS en Defensie, over mortieren en mijnen bij de Landmacht. Je kunt mensen maar zo lang voor de gek houden. Op een dag zien ze het patroon en trekken hun conclusies: de overheid is onbetrouwbaar en wantrouwt zelf ook de burgers. Een strategisch adviseur die uitsluitend externe factoren aanwijst bij het duiden van de vertrouwenscrisis zonder de eigen verantwoordelijkheid van politici en bestuurders te benoemen, helpt hen alleen om opnieuw verantwoordelijkheid te ontlopen. Zie je dat niet, of durf je niet de waarheid te spreken tegenover de macht? Ben je professional of een angsthaas? Draag je bij aan de oplossing, of ben je deel van het probleem?
Medewerkers van politie en OM zijn over het algemeen gezagsgetrouw en niet gauw ‘boos’ op de overheid, waarvan ze immers zelf deel uitmaken. Veel collega’s zijn echter verdrietig, begrijpen de politiek niet meer en verliezen het vertrouwen erin. Dat is zorgelijk. Op politiebureaus en de Academie hangen oproepen op het prikbord om je te melden als je niet meer rondkomt van je salaris. Geldzorgen maken mensen ongelukkig en onze organisatie kwetsbaar. We koersen af op een verandering van tijdperken en zullen elkaar keihard nodig hebben. Tijd om dat mooie woord ‘solidariteit’ weer uit de kast te halen en ouderwetse naastenliefde te oefenen. Onder gedragen leiderschap.
Mooie column. Ik denk dat een strategie consultant niet perse een professional óf een angsthaas is. Als je te dicht op de feiten zit en geen breder perspectief hebt gedurende een aantal jaar, dan ben je een goudvis die niet ziet wat water is. Rutte is hier een uitstekend voorbeeld van. Hij heeft geen gezin, nooit geldzorgen, begrijpt niet wat discriminatie in welke vorm dan ook doet met een mens, en ondanks zijn ‘verkeerde herinneringen’ wordt hij gewoon weer premier.
Bij de strategie consultant moet ik eigenlijk denken aan mijn kinderen, die geen goudvissen zijn, maar digital natives. Zelfde verhaal maar water is vervangen door het internet, ze hebben geen idee en je kan het ze niet kwalijk nemen. Ik weet niet van welke generatie de consultant is, maar bij Rutte vind ik het zorgelijk dat hij beter zou moeten weten. Het mankeert hem vooral aan integriteit en moraal, zijn selectieve geheugensprobleem onderschrijft dat. Juist het feit dat deze persoon een leiderschapsrol en voorbeeldfunctie heeft waardoor jongere generaties ook het grotere plaatje niet kunnen zien. Heel treurig. Dus ja ben ik het heel erg met de auteur eens denk ik, maar wellicht is die strategie consultant het product van de morele deprivatie waar rutte ons al 11 jaar op trakteert. Vergeten en wijzen naar anderen. Een beetje meer verbinding zou hier inderdaad heel veel goed doen.